چطور از نازایی پیشگیری کنیم
چطور از نازایی پیشگیری کنیم
دکتر الهام السادات هاشمیان نایینی، متخصص زنان و زایمان از دانشگاه تهران، به شما می گوید که علت بیشتر نازایی ها چیست و چطور می توانید از بروز آن پیشگیری کنید.
نیکول کیدمن، سلین دیون و ماریا کری چهره هایی هستند که یک وجه مشترک دارند. این سه زن نازایی را تجربه کرده و سرانجام به کمک IVF بچه دار شده اند. به هر حال همه خانم هایی که به نازایی مبتلا می شوند به اندازه سلین دیون و دیگران خوش شانس نیستند و نمی توانند بارداری را تجربه کنند. در واقع هنگامی که پزشکان همه راه ها را امتحان کرده و نتیجه نمی گیرند در نهایت انجام IVF را به خانم ها پیشنهاد می کنند که آن هم فقط 30 درصد شانس موفقیت دارد! دلایل مختلفی سبب بروز نازایی می شود و البته گاهی اوقات هم نازایی بدون هیچ علتی اتفاق می افتد.
نازایی چطور پیش می آید؟
در حدود 15 تا 20 درصد زوج ها به نازایی مبتلا می شوند. شیوع نازایی در گذشته 10 درصد بود اما به تازگی افزایش یافته است. علت نازایی همیشه به خانم ها مربوط نیست. در واقع علت نازایی ها 30 درصد مربوط به مشکلات زنانه، 30 درصد مربوط به مشکلات مردانه و 40 درصد مربوط به مشکلات هر دو زوج است.
مهم ترین عوامل بروز نازایی عبارتند از:
عامل شماره 1: اختلالات تخمک گذاری
شایع ترین علت نازایی ناشی از اختلالات تخمکگذاری است. حدود 40درصد از نازایی ها با این اختلال ارتباط دارد. در این مورد چند نکته را بدانید:
- این مشکل به ویژه در افرادی که اضافه وزن دارند بیشتر دیده می شود.
- اختلال در تخمک گذاری می تواند منشا ژنتیک داشته باشد و در خانواده هایی که زمینه دیابت در آنها وجود دارد هم دیده می شود.
- کم تحرکی و مصرف غذاهای شیرین به شیوع بیشتر این مشکل دامن می زند.
- خانم هایی که قاعدگی آنها با تاخیر انجام شده و سیکل های طولانی مدت (40 روزه تا دو ماهه) دارند ممکن است به این اختلال دچار شده باشند.
البته جای نگرانی نیست. خبر خوب اینکه اختلالات تخمک گذاری در 90 درصد موارد با دارو کاملا قابل درمان است و با تغییر سبک زندگی برطرف می شود. توصیه می شود افراد مبتلا ضمن دنبال کردن دارو درمانی به رژیم غذایی شان بیشتر دقت کنند و ورزش را در برنامه روزانه شان قرار دهند.
عامل شماره 2: اختلالات لوله ای
انسداد لوله ها می تواند به دلیل چسبندگی های ناشی از عفونت ها پیش بیاید. عفونت های لگنی یا بیماری آندومتریوز هم سبب چسبندگی لوله ها می شود.
حتی ممکن است فردی در دوران مجردی به این عفونت ها دچار شده باشد و بعد از ازدواج وقتی برای درمان نازایی مراجعه می کند تازه متوجه شود که چنین عفونتی دارد. خبر بد اینکه این مشکل مورد خوبی برای درمان نیست! معمولا به جراحی نیاز دارد و به دارو درمانی خوب پاسخ نمی دهد. در نهایت ممکن است فردی که دچار این مشکل شده برای بارداری به کاشت جنین نیاز داشته باشد.
عامل شماره 3: اختلالات هورمونی
تقریبا علت 20 درصد از نازایی ها ناشی از اختلالات هورمون هایی مانند پرولاکتین و هورمون های غده تیروئید است که سبب اختلال در تخمک گذاری شده و مشکلاتی در باروری ایجاد می کند. این اختلال هم با دارو برطرف می شود.
عامل شماره 4: نازایی بدون علت
شاید برای تان جالب باشد بدانید که گاهی اوقات بعضی نازایی ها علت مشخصی ندارند. به طور مثال وقتی وضعیت و آزمایش های خانمی را بررسی می کنیم متوجه می شویم که همه شرایط نرمال است، تخمک گذاری خوب انجام می شود و آزمایش نطفه همسر هم طبیعی است اما بارداری اتفاق نمی افتد. اگر این تاخیر در باروری طولانی شود ممکن است برای بارداری کاشت جنین را توصیه کنیم. برای این مشکل هیچ توجیهی وجود ندارد و 10 درصد از نازایی ها علت ناشناخته دارند.
درمان نهایی به کمک IVF
وقتی خانمی به نازایی مبتلا می شود بعد از امتحان همه راه ها سرانجام چاره ای ندارد جز بارداری به کمک IVF. به هر حال بعد از بررسی های اولیه و بررسی نتایج آزمایشها پزشک متخصص می تواند بهترین روش درمانی را در اختیار زوج ها قرار دهد. اگر نازایی به دلیل اختلالات تخمک گذاری باشد تا 90 درصد با دارو، درمان می شود و نیازی به IVF نیست.
اختلالات هورمونی هم به طور معمول با دارو قابل درمان هستند و نیازی به IVF نیست. در صورتی که نازایی به دلیل اختلالات لوله ای ایجاد شده باشد در مرحله اول پزشک سعی می کند به کمک لاپاروسکوپی انسداد لوله ها را از بین ببرد. اگر این روش موثر نبود در مرحله بعد IVF توصیه می شود. IVF درمان پر هزینه ای است و شانس موفقیت آمیز بودن آن تنها 30درصد است و در کمترین حالت در حدود 6 تا 10 میلیون تومان هزینه دارد.
IVF چطور انجام می شود؟
برای انجام IVF پزشک متخصص به کمک دارو تخمدان ها را تحریک می کند تا تخمک گذاری صورت گیرد. بعد از رسیدن تخمک ها آنها را به کمک بیهوشی از بدن زن جدا می کنند، ضمن اینکه نطفه شوهر هم به طور جداگانه برداشته می شود و سپس در محیط آزمایشگاه لقاح صورت گرفته و جنین تشکیل می شود. بعد از دو تا سه روز که جنین با 8 سلول تشکیل شد آن را به داخل رحم مادر منتقل می کنند.
وقتی مشکل نازایی مربوط به خانم ها نیست
مواردی پیش می آید که بعد از بررسی آزمایش ها معلوم می شود مشکل ناباروری مربوط به نطفه ضعیف همسر است. در این صورت درمان به کمک روش دیگری به نام IUI انجام می شود. این روش مانند IVF پر هزینه نیست و نیازی به بستری شدن ندارد. هزینه انجام این روش با درنظر گرفتن داروها در حدود 400 هزار تومان تمام می شود. اگر این روش هم بعد از سه بار نتیجه بخش نبود در نهایت IVF توصیه می شود.
علائم نازایی چیست؟
وقتی زن و شوهری بعد از یک سال مقاربت منظم و تمایل به بچه دار شدن به این هدف نرسند، می گوییم نازایی اتفاق افتاده است. تا قبل از اینکه چنین حالتی پیش نیاید نمی توان با قطعیت گفت که خانمی نابارور است. البته نشانه هایی وجود دارند که می توانند زنگ خطری برای ناباروی باشند:
قاعدگی نامنظم:
هنگامی که سیکل های ماهانه با تاخیر های زیاد (بیش از 35 روز) همراه باشد یا زودتر از موعد (دو هفته یک بار) اتفاق بیفتند این موضوع می تواند نشان دهنده این باشد که تخمک گذاری خوب انجام نمی شود و ممکن است چنین فردی با نازایی روبه رو شود.
افزایش موهای زاید:
جزو علائم تنبلی تخمدان است. هنگامی که موهای زاید در مناطقی که انتظار نداریم (مانند سینه، شکم، زیر چانه و...) دیده شوند نشانه افزایش هورمون های مردانه است که از تنبلی تخمدان ها حکایت می کند. اگر چنین مشکلی در افراد چاق با سیکل های نامظم دیده شود احتمال اینکه تنبلی تخمدان ها ایجاد شده باشد بیشتر می شود. البته یک یا دو سیکل نامنظم در سال مشکلی ایجاد نمی کند چون ممکن است به دلیل تغییرات فصلی یا مصرف داروها بعضی از سیکل ها نامنظم شوند اما اگر خانمی در طول سال بیشتر از سه سیکل نامنظم داشت توصیه می شود که این مشکل را جدی بگیرد و برای درمان اقدام کند.
چطور از نازایی پیشگیری کنیم؟
- بهداشت فردی را رعایت کنید تا احتمال بروز عفونت های لگنی و بسته شدن لوله ها به حداقل برسد.
- روزانه میوه و سبزیجات تازه مصرف کنید.
- مصرف چربی و شیرینی را به کمترین میزان ممکن برسانید.
- هر روز نیم تا یک ساعت پیاده روی داشته باشید.
- اگر اضافه وزن دارید از همین امروز برای رسیدن به وزن ایده آل تلاش کنید.
دیدگاه کاربران
مطالب فوق العاده کاربردی و روان است ممنون
